Təhlükəsizlik orqanları işçiləri günü

TƏHLÜKƏSİZLİK ORQANLARI
İŞÇİLƏRİ GÜNÜ
1918-ci ildə yaradılmış Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətində milli təhlükəsizliyi təmin etmək başlıca vəzifələrdən biri idi. AXC-nin müdafiə naziri Səməd bəy Mehmandarov Milli ordu quruculuğu ilə yanaşı, xüsusi xidmət orqanlarının təşkili qayğısına qalmağa başladı. Azərbaycanın yeni, xüsusi xidmət orqanlarının yaradılması istiqamətində ilk addımlar atıldı.
Ölkədəki daxili və xarici vəziyyətin kəskinliyini nəzərə alaraq 1919-cu il martın 28-də Müdafiə naziri S. Mehmandarovun 157 №-li əmrinə əsasən kəşfiyyat və əks-kəşfiyyat xidməti təşkil olundu. Bu təşkilatın vəzifəsi terrorizmə, casusluğa, təxribatlara qarşı mübarizə aparmaq idi. Əksinqilabla Mübarizə Təşkilatının (ƏMT) ilk rəisi vəzifəsinə Azərbaycan parlamentinin üzvü Məmmədbağır Şeyxzamanov təyin olundu. Təəssüf ki, bu təşkilatın fəaliyyəti uzun çəkmədi və 1920-ci il martın 6-da öz fəaliyyətini dayandırmalı oldu. Təşkilatın arxiv sənədlərində ayrı-ayrı şəxslərə göndərilmiş məktublardan aydın olur ki, Bakıda Denikin ordusunun casusları sıx əlaqədə işləmiş, geniş casusluq şəbəkəsi yarada bilmişdilər.
Denikin ordusunun Azərbaycana qarşı təxribatı ilə əlaqədar ƏMT-nin saxladığı və həbs etdiyi şəxslərin əksəriyyəti erməni idi.
Azərbaycanda Sovet hakimiyyəti qurulduqdan dərhal sonra bu təşkilatın üzvləri repressiyalara məruz qaldılar. M. Şeyxzamanov güllələndi. Sonradan onu bu vəzifədə əvəz etmiş qardaşı Nağı Şeyxzamanov Türkiyəyə mühacirət etməyə məcbur oldu. Təşkilatın üzvləri - generallar Şahzadə Əmir Kazım Mirzə Qacar, İbrahim ağa Usubov, Əbdülhəmid Qaytabaşı, Məmməd bəy Sulkeviç, polkovnik
Rüstəm bəy Şıxlinski də güllələndilər.
70 illik sovet rejimi dövründə əvvəllər Ümumrusiya Fövqəladə Komissiyasının (ÇK), sonralar isə Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin (DTK) filialı olan Azərbaycan SSR DTK-sı SSRİ-nin siyasi, iqtisadi və sosial mənafelərinin qorunmasına xidmət etmişdi. Bu orqana başçılıq etmiş özgə millətlərin nümayəndələri - əsasən ermənilər və ruslar xalqımızın ən layiqli övladlarını, düşünən beyinlərini məhv
etməkdə xüsusi rol oynamışlar. Yalnız xalqımızın böyük oğlu Heydər Əliyevin bu orqanda rəhbərliyə gəlməsi (əvvəl müavin, sonra isə sədr) nəticəsində yüzlərlə azad düşüncəli Azərbaycan övladı Sovet rejiminin repressiyalarından xilas olundu.
Azərbaycan öz müstəqilliyini bərpa etdikdən az sonra, 1991-ci il noyabrın 1-də yaradılmış Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi təkcə ad etibarilə deyil, məzmunca da dəyişdi. MTN Azərbaycanın milli mənafelərinin və dövlət təhlükəsizliyinin təminatçısına çevrildi.
MTN-in şəxsi heyətinin Azərbaycanın dövlət təhlükəsizliyinin öhkəmləndirilməsində və qorunmasında xüsusi rolu vardır. Milli müstəqilliyə və dövlətçiliyə qarşı yönəlmiş dövlət çevrilişlərinə cəhdlər zamanı silahlı qarşıdurmada nazirliyin çoxlu sayda əməkdaşları həyatlarını qurban vermişlər.
Onlardan 4 nəfəri "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" adına layiq görülmüşdür.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti H. Əliyevin 1997-ci il mart tarixli fərmanı ilə 28 mart - Milli Təhlükəsizlik Orqanları İşçiləri Günü elan olunmuşdur. Milli Təhlükəsizlik orqanları üçün xüsusi təhsil almış peşəkarların hazırlanması məqsədilə 1998-ci ilin dekabrında Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin Akademiyası təsis olunmuşdur.

  Baxılıb: 3349       Dostuna göndər